Fotograaf Rein Scholte vertelde in zijn inleidend praatje waarom gekozen is voor de naam HUMAN voor de tentoonstelling. ‘Waar het om gaat is: Hoe kijk jij als fotograaf naar mensen? Wat laten de foto’s, die je maakt van mensen, zien? Leg je de schoonheid, het karakter vast of de vluchteling, het slachtoffer? Registreer, interpreteer of regisseer je? Is de mens een object of zie je de mens in haar/zijn omgeving?’
‘We hebben geprobeerd een actueel thema te kiezen, iets van onze betrokkenheid bij dat wat er in de wereld gebeurt. Human, mens, menselijkheid vooral. We probeerden te definiëren wat we precies bedoelden en vonden de prachtige song van Rag’n’ Bone Man (die onlangs nog tijdens het Stadspark Live festival optrad in Groningen, red.) met daarin de woorden:
'Cause I'm only human after all
You're only human after all
Don't put the blame on me
Don't put your blame on me
Lichtzone heeft deze tekst als onderlegger voor het thema gebruikt. Als fotograaf kun je iets laten zien, daar betekenis aan geven, dat de wereld insturen, maar je kunt alleen maar hopen dat ook anderen dat zien en dat ook anderen door jouw werk betrokken raken en bereid zijn te veranderen.
'Cause I'm only human after all
You're only human after all
Don't put the blame on me
Don't put your blame on me
Lichtzone heeft deze tekst als onderlegger voor het thema gebruikt. Als fotograaf kun je iets laten zien, daar betekenis aan geven, dat de wereld insturen, maar je kunt alleen maar hopen dat ook anderen dat zien en dat ook anderen door jouw werk betrokken raken en bereid zijn te veranderen.
Fotograaf Jan Bommerson vertelde vervolgens uitgebreid over de opdracht voor de expositie. De moeite waard om zijn ‘essay’ te lezen:
Dames en heren,
Het thema van dit praatje is: Drie omdraaiingen.
De hoofdopdracht bij deze expositie was: ‘Hoe kijk jij als fotograaf naar mensen?’ Heel interessant, maar bij zo'n vraag heb ik de onbedwingbare lust hem om te draaien, en dit is de eerste:
Hoe kijk jij als mens naar fotografen?
Een voorbeeld: Ik had een keer een nieuwe camera, waarmee je kon scherpstellen op een bewegend onderwerp, en dan hoefde je verder niks te doen. De camera zou zelf scherp blijven stellen op dat onderwerp, hoe het ook bewoog. Handig! Dat wilde ik wel eens meemaken. Ik stelde mij op bij de brug, vlakbij mijn huis. Ik stelde scherp op een naderende auto. Een BMW. Een zwarte. Ondertussen maakte ik foto’s. En het werkte. Op elke foto was de BMW, terwijl hij dichterbij kwam, en weer verder weg reed, loeischerp. Ik rommelde wat verder met allerlei instellingen van m’n nieuwe camera. Tot diezelfde auto ineens terug kwam rijden. Hij stopt. Pal voor mijn neus.
‘Wat moet jij met dat foto’s maken!’, zei een ongezellig hoofd in het geopende raampje.
‘Ik eh, ik ben wat aan het proberen…’ schutterde ik. Maar ik realiseerde me dat het zinloos was hem uit te leggen wat focus tracking was, hoe dat werkt en waar het allemaal handig voor is. Ik had gelijk. Het hoofd leek niet naar mij te luisteren.
‘Ik wou even proberen…’ zei ik, maar ik realiseerde me meteen dat ik zoiets eigenlijk al een keer gezegd had.
‘Hè? Wat nou?’ zei de man met een rauwe stem. Hij had kennelijk geen belangstelling voor fotografie. Hij keek mij aan. Doordringend. Tien lange seconden. Dat is een hele poos. Zeker voor een fotograaf, die rekent in honderdsten en duizendsten van seconden.
‘Ach, val dood,’ zei hij toen, gaf veel te veel gas en stoof weg. Ik viel niet dood. En nu pas weet ik wat ik had moeten zeggen. Vragen.
‘Hoe kijk jij als mens naar fotografen?’ Dat had ik hem moeten vragen. Het is maar een voorbeeld, dames en heren.
Terug naar de oorspronkelijke vraag: ‘Hoe kijk jij als fotograaf naar mensen?’ Er stonden een aantal subvragen bij: Wat leg je vast? Registreer, interpreteer en regisseer je?
Nou… elke fotograaf doet bij elke foto al die dingen, altijd, bewust of onbewust.
Hoe hebben de fotografen van déze expo hun mensen afgebeeld?
Er zijn minstens twee mogelijkheden:
Aan de ene kant: registreerden ze de mens zoals die toevallig voor de lens kwam? De mens als sociaal wezen of contactgestoord? In zijn geluk of in zijn ellende? In zijn kracht of in zijn onmacht? Kortom: de toevallige mens?
Of aan de andere kant: wilde de fotograaf zijn ideale mens afbeelden?
Weer zo veel mogelijkheden…
Gemodelleerd naar zijn ideaalbeeld, of zoals hij vindt dat de mens werkelijk is. Rauw. Ongepolijst.
Er zijn nogal wat mensenfotografen: Erwin Olaf, Stefan Vanfleteren, Rineke Dijkstra, Diane Arbus, Ed van der Elsken, Andy Warhol. Zo kan ik nog uren doorgaan. Allemaal fotografen die wel eens een mens voor de camera hebben gehad. Elke naam roept meteen een beeld op.
Maar ook - en dit is de tweede omdraaiing - andersom:
Elke naam roept een beeld op, maar elk beeld roept ook een naam op.
Ook als je een foto nog nooit van je leven gezien hebt, en je mag drie keer raden, dan zit je vaak al in 1 keer goed. Die herkenbaarheid zit hem in de techniek, het spel met contrast en helderheid, het zit hem in de attributen en rekwisieten. In de ruigheid van de zwarten, of de zachtheid van de kleuren. Het zit hem in de keuze van het model. Het zit hem in de mate waarin het model is geënsceneerd of is betrapt. In de houding en de blik van de afgebeelde mens. Elke fotograaf heeft zijn eigen handschrift. En daarom durf ik de stelling aan: elke foto van een mens is niet alleen een foto van een mens maar -
en dit is de derde en laatste omdraaiing van vanmiddag:
Elke foto van een mens is ook een zelfportret van de fotograaf.
Leer je de mens op de foto kennen of leer je de fotograaf kennen? Als je met die gedachte, met die vragen in het achterhoofd, of in het voorhoofd, naar deze foto’s van mensen kijkt, moet je je eens iets afvragen. Niet wat de foto zegt over de afgebeelde mens, maar wat die foto zegt over de fotograaf. En dan zie je: deze hele tentoonstelling hangt eigenlijk vol zelfportretten! Met die gedachte zou ik u door deze expositie willen sturen.
Dames en heren,
Het thema van dit praatje is: Drie omdraaiingen.
De hoofdopdracht bij deze expositie was: ‘Hoe kijk jij als fotograaf naar mensen?’ Heel interessant, maar bij zo'n vraag heb ik de onbedwingbare lust hem om te draaien, en dit is de eerste:
Hoe kijk jij als mens naar fotografen?
Een voorbeeld: Ik had een keer een nieuwe camera, waarmee je kon scherpstellen op een bewegend onderwerp, en dan hoefde je verder niks te doen. De camera zou zelf scherp blijven stellen op dat onderwerp, hoe het ook bewoog. Handig! Dat wilde ik wel eens meemaken. Ik stelde mij op bij de brug, vlakbij mijn huis. Ik stelde scherp op een naderende auto. Een BMW. Een zwarte. Ondertussen maakte ik foto’s. En het werkte. Op elke foto was de BMW, terwijl hij dichterbij kwam, en weer verder weg reed, loeischerp. Ik rommelde wat verder met allerlei instellingen van m’n nieuwe camera. Tot diezelfde auto ineens terug kwam rijden. Hij stopt. Pal voor mijn neus.
‘Wat moet jij met dat foto’s maken!’, zei een ongezellig hoofd in het geopende raampje.
‘Ik eh, ik ben wat aan het proberen…’ schutterde ik. Maar ik realiseerde me dat het zinloos was hem uit te leggen wat focus tracking was, hoe dat werkt en waar het allemaal handig voor is. Ik had gelijk. Het hoofd leek niet naar mij te luisteren.
‘Ik wou even proberen…’ zei ik, maar ik realiseerde me meteen dat ik zoiets eigenlijk al een keer gezegd had.
‘Hè? Wat nou?’ zei de man met een rauwe stem. Hij had kennelijk geen belangstelling voor fotografie. Hij keek mij aan. Doordringend. Tien lange seconden. Dat is een hele poos. Zeker voor een fotograaf, die rekent in honderdsten en duizendsten van seconden.
‘Ach, val dood,’ zei hij toen, gaf veel te veel gas en stoof weg. Ik viel niet dood. En nu pas weet ik wat ik had moeten zeggen. Vragen.
‘Hoe kijk jij als mens naar fotografen?’ Dat had ik hem moeten vragen. Het is maar een voorbeeld, dames en heren.
Terug naar de oorspronkelijke vraag: ‘Hoe kijk jij als fotograaf naar mensen?’ Er stonden een aantal subvragen bij: Wat leg je vast? Registreer, interpreteer en regisseer je?
Nou… elke fotograaf doet bij elke foto al die dingen, altijd, bewust of onbewust.
Hoe hebben de fotografen van déze expo hun mensen afgebeeld?
Er zijn minstens twee mogelijkheden:
Aan de ene kant: registreerden ze de mens zoals die toevallig voor de lens kwam? De mens als sociaal wezen of contactgestoord? In zijn geluk of in zijn ellende? In zijn kracht of in zijn onmacht? Kortom: de toevallige mens?
Of aan de andere kant: wilde de fotograaf zijn ideale mens afbeelden?
Weer zo veel mogelijkheden…
Gemodelleerd naar zijn ideaalbeeld, of zoals hij vindt dat de mens werkelijk is. Rauw. Ongepolijst.
Er zijn nogal wat mensenfotografen: Erwin Olaf, Stefan Vanfleteren, Rineke Dijkstra, Diane Arbus, Ed van der Elsken, Andy Warhol. Zo kan ik nog uren doorgaan. Allemaal fotografen die wel eens een mens voor de camera hebben gehad. Elke naam roept meteen een beeld op.
Maar ook - en dit is de tweede omdraaiing - andersom:
Elke naam roept een beeld op, maar elk beeld roept ook een naam op.
Ook als je een foto nog nooit van je leven gezien hebt, en je mag drie keer raden, dan zit je vaak al in 1 keer goed. Die herkenbaarheid zit hem in de techniek, het spel met contrast en helderheid, het zit hem in de attributen en rekwisieten. In de ruigheid van de zwarten, of de zachtheid van de kleuren. Het zit hem in de keuze van het model. Het zit hem in de mate waarin het model is geënsceneerd of is betrapt. In de houding en de blik van de afgebeelde mens. Elke fotograaf heeft zijn eigen handschrift. En daarom durf ik de stelling aan: elke foto van een mens is niet alleen een foto van een mens maar -
en dit is de derde en laatste omdraaiing van vanmiddag:
Elke foto van een mens is ook een zelfportret van de fotograaf.
Leer je de mens op de foto kennen of leer je de fotograaf kennen? Als je met die gedachte, met die vragen in het achterhoofd, of in het voorhoofd, naar deze foto’s van mensen kijkt, moet je je eens iets afvragen. Niet wat de foto zegt over de afgebeelde mens, maar wat die foto zegt over de fotograaf. En dan zie je: deze hele tentoonstelling hangt eigenlijk vol zelfportretten! Met die gedachte zou ik u door deze expositie willen sturen.
Tot 31 juli: Expositie HUMAN. Met werk van: Annemieke van der Werff, Eddy Smid, Jaap de Jonge, Jan Bommerson, Jan Kruize, Klaas van Slooten, Manon van Althuis, Marion Verwey, Rein Scholte, Sonja de Ridder en Suhaila Sahmarani.
Fotogalerie Lichtzone Groningen
Oude Kijk in ‘t Jatstraat 36
9712 EK Groningen.
T: 050 589 0207
E: [email protected]
Openingstijden:
Woensdag t/m Zondag
van 12.00 – 17.00 uur
Fotogalerie Lichtzone Groningen
Oude Kijk in ‘t Jatstraat 36
9712 EK Groningen.
T: 050 589 0207
E: [email protected]
Openingstijden:
Woensdag t/m Zondag
van 12.00 – 17.00 uur
RSS-feed