Joris ten Have (21), jongste orgeldraaier van Groningen

Tekst: Maresi Wijs
Foto’s: Suhaila Sahmarani
 
Veel mensen denken dat je het als orgeldraaier makkelijk hebt, dat je je orgel pakt en de stad in loopt. Maar er komt veel meer bij kijken
 
Elke dinsdag is Joris ten Have met zijn draaiorgel Het Vierkantje aanwezig in de binnenstad van Groningen. Altijd vrolijk en opgewekt brengt hij met zijn muziek leven in de brouwerij. Een opvallende verschijning, maar wie is die jonge vent die met zijn centenbakje staat te schudden?

 
Op het orgel staat Zuidlaren en daar groeide Joris ten Have op en woont hij nog steeds. Maar hij is geboren in Doetinchem en daar ontstond ook zijn passie voor orgels en orgelmuziek. Joris was drie jaar oud en zat bij zijn opa voor op de fiets op weg naar de markt. Daar aangekomen stond er een orgel te draaien en werd hij verliefd op de muziek. ‘Ik was verkocht, dit wilde ik gaan doen!’ Hij is nooit meer van gedachten veranderd, hier wilde hij zijn beroep van gaan maken.
 
Hij begon met meelopen en meehelpen met het draaiorgel in Doetinchem. Later verhuisde het gezin naar Zuidlaren en liep Joris mee met een orgeldraaier in Groningen. ‘De man was natuurlijk heel aardig maar we verschilden op een gegeven moment wel van mening over de muziekkeuze. Hij wilde graag klassieke orgelmuziek draaien en ik wilde juist gaan voor modernere muziek.’  
Toen Joris op een gegeven moment dan ook een orgel te koop aangeboden zag besloot hij deze kans niet aan zich voorbij te laten gaan en kocht hij dat orgel, het Vierkantje waar. Joris was toen nog maar achttien jaar.  
 
‘Ik heb het Vierkantje in Rijswijk gekocht,’ zegt hij met een verliefde blik op zijn orgel. ‘Net als de meeste draaiorgels is hij in Parijs gemaakt, rond 1900, en rond 1924 is hij verbouwd tot wat het nu is. De meeste draaiorgels komen trouwens uit Parijs, maar Nederland is het echte draaiorgel land. Dat komt omdat Nederland mooi vlak is, je hoeft je orgel hier gelukkig geen hellingen op te duwen. Vroeger had men ook wel paarden voor het orgel, tegenwoordig heb ik er een motortje opzitten, en kan ik het orgel trouwens ook achter de auto vervoeren.’
 
De muziek die je op een draaiorgel afspeelt staat op speciale boeken, met een soort ponsgaten. Het maken van die boeken is een kostbare aangelegenheid en dus besloot Joris om deze zelf te gaan maken. ‘Ik wil ook graag moderne muziek afspelen, en daar bestaan niet altijd orgelboeken van. Ik luister naar de top veertig, ga achter mijn keyboard zitten en dan zoek ik de akkoorden op. Met een bepaald programma komen er dan punten op het papier te staan waar de gaten moeten komen.’
 
Joris heeft een grote passie voor zijn bestaan als straatmuzikant. Elke dag staat hij op, poetst hij zijn draaiorgel en zoekt de muziek uit waar hij die dag zin in heeft. Samen met nog drie andere orgeldraaiers vult Joris het centrum van Groningen met orgelmuziek. Zijn komst drie jaar geleden zorgde wel voor enig protest van de andere orgeldraaiers, ze zagen hem als een concurrent. Gelukkig was het protest niet van lange aard en zijn de vergunningen nu goed geregeld. Elke dinsdag speelt Joris op één van de drie plaatsen in het centrum waar hij mag spelen.
 
‘Mijn vader is dominee,’ vertelt hij, ‘en een dominee is per definitie iemand de graag een boodschap overbrengt. Die neiging om een boodschap te willen overdragen heb ik waarschijnlijk van mijn vader. Ik doe dat met muziek.’
Mocht Joris geen orgel meer kunnen spelen dan zou hij zich geen raad meer weten, vertelt hij. Het is zijn roeping, maar het valt niet altijd mee. ‘Niet iedereen houdt van orgelmuziek. Soms sta ik te draaien in een straat en dan zetten studenten een geluidsbox in het open raam. Dan zetten ze de muziek heel hard om mij weg te pesten. Ik heb een paar plekken waar ik meestal ga staan en dan mag ik er twintig minuten spelen, dat valt toch wel mee zo eens in de drie weken?’
 
Maar Joris laat zich niet uit het veld slaan. Tot voor kort werkte hij bij het Zernike College maar daar werd hij boventallig verklaard door de bezuinigingen. Vanaf nu gaat hij helemaal van zijn draaiorgel leven. Hij speelt niet alleen op straat maar is ook in te huren voor feestjes en partijen. ‘Er is van alles mogelijk. Je kunt het zo gek niet bedenken. Ik ben zelfs een keer ingehuurd voor een begrafenis. Een beetje apart, maar het kan allemaal.'
 
Kijk voor meer informatie over Joris ten Have op www.draaiorgelarrangementen.nl of mail naar [email protected].